«Το πράσινο δωμάτιο» στο Ίδρυμα Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού
Η ατομική έκθεση της Βιργινίας Φιλιππούση «Το πράσινο δωμάτιο» σχεδιάστηκε ειδικά για την Οικία Άγγελου & Λητώς Κατακουζηνού και αποτελεί ένα εικαστικό αφήγημα περιήγησης ανάμεσα στους λαμπερούς οικοδεσπότες, τους στενούς φίλους και τους οικείους τους, ανάμεσα στα πνευματικά και τα υλικά κειμήλια, τις μνήμες και τις ιστορίες της οικίας.
Ταυτοχρόνως είναι και οι άνθρωποι, οι μνήμες και τα κειμήλια της αξέχαστης γενιάς του ’30, που κατοίκησε και λάμπρυνε με την παρουσία της τα γαλάζια σαλόνια και τις ιδιωτικές πράσινες κάμαρες του μοναδικού αυτού αθηναϊκού αστικού διαμερίσματος της λεωφόρου Αμαλίας.
«Πριν από οκτώ, περίπου, χρόνια όταν επισκέφτηκα για πρώτη φορά την Οικία Κατακουζηνού έμεινα έκπληκτη από τη μαγική θέα και το λαμπρό φως που γέμιζε το σαλόνι. Πολύ γρήγορα κατάλαβα ότι αυτό που είναι μαγικό, είναι το φως που πηγάζει από όσα βρίσκονται μέσα στο σπίτι, τα έργα τέχνης και τις ιστορίες των ανθρώπων που το επισκέφτηκαν, αντάλλαξαν σκέψεις και ιδέες και άφησαν πολύτιμη κληρονομιά στις επόμενες γενεές. Όταν ξεκίνησα να ζωγραφίζω θέματα που αφορούσαν στο σπίτι, χρησιμοποίησα απλά αναπαράσταση των χώρων, σιγά σιγά όμως με συνεπήρε η σκέψη ότι τα όμορφα σπίτια τα δημιουργούν οι όμορφοι άνθρωποι, εννοώντας φυσικά την εσωτερική ομορφιά τους», γράφει στον κατάλογο της έκθεσης η ζωγράφος.
«Είχα την τύχη να γνωρίσω τον τρόπο που δημιουργεί η Βιργινία Φιλιππούση όταν ακόμα πειραματιζόταν με τη φωτογραφία, σαν μια καταγραφή ονείρων και στιγμών που θα ταίριαζαν σε ένα ποίημα. Πέρασαν χρόνια και η ευαισθησία που πάντα χαρακτήριζε τη δουλειά της αποτυπωνόταν, με το χρώμα και τις μικρές λεπτομέρειες που φώτιζε, σε κάθε έργο της. Όταν πρωτάκουσα τη σκέψη της να ζωντανέψει ξανά τις ιστορίες της οικίας Κατακουζηνού συμφώνησα με ενθουσιασμό, αλλά δεν περίμενα πόσο δικές της θα γίνονταν οι ζωές των ανθρώπων που σύχναζαν και ζούσαν εκεί. Βλέποντας τα προσχέδια κατά καιρούς και στη συνέχεια το κάθε έργο που ολοκληρωνόταν, άρχισα να ανακαλώ τις κουβέντες που είχα κάνει με τη Λητώ Κατακουζηνού για εκείνα τα χρόνια. Και έτσι συνειδητοποίησα πόσο πολύ τα έργα αυτά, μου θύμισαν την αλήθεια αυτών των ανθρώπων και την ομορφιά των πραγμάτων», γράφει, με τη σειρά της, στο εισαγωγικό της κείμενο στον κατάλογο της έκθεσης η επιμελήτρια της Οικίας Κατακουζηνού, μουσειολόγος Σοφία Ε. Πελοποννησίου-Βασιλάκου. «Η έκθεση αυτή δεν είναι μονάχα ένας φόρος τιμής στο παρελθόν, είναι ένα φως σε έναν κόσμο που έχει ξεχάσει την ομορφιά και την αξία των ανθρώπων που πορεύτηκαν με όραμα. Είναι μια νότα που ξεκινά από εκείνα τα χρόνια, για να γίνει μια μελωδία για όλους όσοι πορεύονται στις μέρες μας με ελπίδα», συμπληρώνει η ίδια.
Τέλος, η επιμελήτρια της έκθεσης, ιστορικός τέχνης Ίρις Κρητικού, στο κείμενό καταλόγου της «Πορτραίτα από οπάλινη μνήμη», σημειώνει:
«Αφουγκραζόμενη την εσωτερική ανάσα της Οικίας Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού, η Βιργινία Φιλιππούση παραδίδει στον επισκέπτη και θεατή μια ζωγραφική ενότητα δεξιοτεχνικά υφασμένη με γνωστική συνέπεια, εκλεκτικιστικά λογοτεχνικά ενθυμήματα, λεπταίσθητο χρωστήρα, διάφανη τρυφερότητα και οξυδερκή σπαραγματική αποτύπωση. «Το Πράσινο Δωμάτιο» της Φιλιππούση, ένα πυκνά ιχνογραφημένο ψυχικό, πνευματικό και αισθητικό αφήγημα, ακουμπά απαλά σε αλλεπάλληλες και αλληλένδετες κυριολεκτικές και συμβολικές εσοχές και κόγχες της πολύτιμης ρέουσας ιστορίας του σπιτιού, ενεργοποιώντας σταδιακά την πυκνή μνήμη των χρόνων και των στιγμών, των πραγμάτων και των ανθρώπων που το κατοίκησαν. Συγκλίνοντας με τρόπο αριστοτεχνικό το έσω και το έξω των σημειώσεων του νου με το μέσα και το έξω των οπτικών και των απτικών σημάνσεων της Οικίας, η ζωγράφος εφευρίσκει ένα αόρατο οργανικό συνεκτικό αυτοαναφορικό νήμα που διατρέχει ουσιαστικά την ενότητα: η Μυρτιώτισσα ή Θεώνη Δρακοπούλου και το σπάνιο γυναικείο άρωμα της γενιάς του 30, ο Θεόφιλος, το Μουσείο Τεριάντ και η γενέθλια του δικού τους συνδετικού κρίκου Άγγελου Κατακουζηνού, Μυτιλήνη -από όπου έλκει την καταγωγή του και ο εκ μητρός προπάππους της ζωγράφου, ο Γιώργος Θεοτοκάς, το λευκοφορεμένο του Πέραν και η δική της γενέθλια Κωνσταντινούπολη, το σπίτι στην Αντιγόνη και τα καταγραφικά του τετράδια που ζωντανεύουν τις αόρατες κοινές φόδρες της ιστορίας, ο Γιώργος Σεφέρης, τα σημαίνοντα corpus των αναγνωσθέντων βιβλίων και οι αναμνήσεις της Σμύρνης, συναντώνται εδώ με τον φίλο των Κατακουζηνών και δάσκαλο της ζωγράφου Γιάννη Μόραλη, ψηλαφίζοντας μαζί με τη Λητώ τη στιλπνή φόρμα και το οικείο άρωμα που αναδίδουν οι ξαναζωγραφισμένες κάλες του εμβληματικού για την Οικία έργου του Γιάννη Τσαρούχη.
Σε ένα μαεστρικό παιχνίδι χρόνου και γνώσεων, ενθυμημάτων, φωτογραφιών και πλαισίων, συμβολικών συσχετισμών και ιχνογραφήσεων ανθρώπινων σχέσεων και πνευματικών μεταλαμπαδεύσεων, οι προσφιλείς ένοικοι και οι λαμπροί επισκέπτες της Οικίας Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού ενώνουν το τότε της γενιάς του ’30 με το δικό μας αμήχανο τώρα, σε μια ανάγκη διάσωσης των ερριμμένων ζώντων σκιών, των μυστικών θραυσμάτων ομορφιάς και κερδισμένης σοφίας που πλανώνται ωσεί και επίμονα επάνω από την πολύβουη οδό Αμαλίας.
Ακολουθώντας τον μίτο της επίσκεψης, η ενότητα ολοκληρώνεται στο τελευταίο δωμάτιο του σπιτιού: εδώ, μια εγκατάσταση από παλιές καρτ ποστάλ, ενωμένες με ένα κορδόνι, διασώζει αγαπημένα λογοτεχνικά χωρία –οργανικά πνευματικά αποτυπώματα των χαλκέντερων θαμώνων του σπιτιού. Πρόκειται θα έλεγα για τις βασικές και απολύτως απαραίτητες οδηγίες της δικής μας ενδεχόμενης διάσωσης. Μου αρέσει να φαντάζομαι ότι υπαινίσσονται την ιδέα μιας ανοιχτής αλληλογραφίας με την άχραντη κιβωτό, με την αληθινή πεμπτουσία του ελληνικού ασύνορου πολιτισμού μας…».
Καλλιτεχνική διεύθυνση:
Σοφία Ε. Πελοποννησίου-Βασιλάκου, μουσειολόγος-επιμελήτρια της Οικίας Κατακουζηνού
Επιμέλεια έκθεσης:
Ίρις Κρητικού, Ιστορικός Τέχνης, ανεξάρτητη επιμελήτρια
Επισκέψιμες ημέρες και ώρες:
Δευτέρα 17, 24 Φεβρουαρίου / Δευτέρα 9, 16, 23, 30 Μαρτίου / Δευτέρα 6, 27 Απριλίου, 16:30-18:30.
Είσοδος ελεύθερη
Ίδρυμα Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού
Λεωφ. Βασ. Αμαλίας 4, Σύνταγμα
Πηγή: Γραφείο Τύπου ΕΡΤ
